Keti Koti? Que?

Keti Koti is een Surinaamse feestdag. Ook in Nederland wordt die dag groots gevierd. Maar waar komt het begrip eigenlijk vandaan?

Keti koti is een begrip uit het Sranantongo en betekent ‘verbroken ketenen’. Het staat symbool voor de afschaffing van de slavernij in de toenmalige koloniën Suriname en de Nederlandse Antillen op 1 juli 1863. In Nederland geniet het Keti Koti Festival in het Amsterdamse Oosterpark landelijke bekendheid. Maar ook op andere plekken in Nederland herdenkt en viert men de afschaffing van de slavernij.

In Suriname worden wel twintig talen gesproken. De grootste talen zijn het Sranantongo (of afgekort Sranan, tongo betekent ‘taal’) en het Surinaams-Nederlands. Het Surinaams-Nederlands stamt uit de tijd dat Suriname een kolonie was van Nederland tussen 1667 en 1954. De Nederlanders die zich hier vestigden, namen immers ook de Nederlandse taal mee. De inheemse bevolking nam de taal over maar gaf er ook een eigen draai aan. Zo ontstond een nieuwe variant van het Nederlands.

Het Surinaams-Nederlands ontleende veel woorden aan het Sranan, zoals doekoe voor geld. Maar er ontstonden ook nieuwe woorden, zoals schaafijs: ijs dat je met een lepeltje eet. Ook pindakaas is een Surinaams-Nederlands woord, dat later in het Nederlands terecht is gekomen. Het is uitgevonden in Suriname. Daar schaafde men vroeger stukjes van een dik blok gestampte pinda’s op de boterham. Net zoals je kaas schaaft dus. Andere woorden die ook we inmiddels ook kennen in Nederland hebben vooral met eten te maken, zoals kousenband, roti en pom.

De vele woorden die het Surinaams-Nederlands rijk is, zijn vastgelegd in het Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1876 van Jan van Donselaar. Hij was van huis uit bioloog en ging in de jaren vijftig naar Suriname om materiaal te verzamelen voor zijn proefschrift over de lokale vegetatie. Hij ontdekte dat er in Suriname heel andere plantennamen werden gebruikt dan in Nederland, en dat wekte ook zijn interesse voor andere woorden. Na zijn promotie keerde hij daarom terug naar Suriname om systematisch woorden en betekenissen te verzamelen.

Meer info vind je hier.

Deze tekst werd geschreven door taaldoctor Mathilde Jansen.