1 Talengebruik in sociaal verkeer en op sociale media in Nederland, Vlaanderen en Brussel

In Nederland zegt 85,2% van de respondenten altijd Nederlands te spreken in zijn naaste omgeving. Dit is een significante afname ten aanzien van de nulmeting in 2016, toen het nog 88,8% was. Deze daling komt niet zozeer doordat er zoveel meer ook Engels wordt gesproken (4,2%, was 3,9%) als wel doordat er meer altijd en ook Fries wordt gerapporteerd (3,8% en 2,8%, was 1,3% en 1,5%).

In Friesland zegt 37,3% van de respondenten altijd Nederlands te spreken in zijn naaste omgeving, 37,3% altijd Fries, 22,2% Nederlands en Fries en 1,4% Nederlands en Engels. Dit was in 2016 nog achtereenvolgens 53,2%, 22,2%, 20,6% en 1,9%. We zien vooral een sterke toename van het aantal Friese panelleden dat zegt in zijn of haar naaste omgeving altijd en ook Fries te spreken.

In Vlaanderen zegt 90,6% van de respondenten altijd Nederlands te spreken in zijn naaste omgeving (was 91,1% in 2016), 2,8% Nederlands en Frans en 2,5% Nederlands en Engels (was telkens 2,4% in 2016). We zien in Vlaanderen geen significante verschillen ten aanzien van 2016, maar wel een lichte toename in het gebruik van Frans en Engels, het eerste met buren en het tweede met vrienden.

“In Nederland en Vlaanderen blijft het Nederlands de dominante taal in het sociaal verkeer.”

In Brussel zegt 54,8% van de respondenten altijd Nederlands te spreken in zijn naaste omgeving (was 55,3% in 2016), 20,6% Nederlands en Frans (was 19,8%), 6,1% Nederlands, Frans en Engels (was 4,9%), 5,1% altijd Frans (was 4,7%), 3,8% Nederlands en Engels (was 4,5%). We zien onder de Nederlandstalige Brusselaars vooral een toegenomen keuze voor drietaligheid en deze ligt in lijn met de resultaten uit de vierde Brusselse taalbarometer. Rudi Janssens stelt dat er in de Brusselse buurten een nieuwe drietaligheid ontstaat, met Frans als basis en Nederlands en Engels erbij.

> Download bovenstaande infographic en druk deze af.

In Nederland en Vlaanderen neemt het gebruik van Engels naast Nederlands significant toe naarmate de leeftijd van de respondenten afneemt. In Vlaanderen geldt dit vooral voor gesprekken met partner en vrienden, in Nederland ook voor gesprekken met ouders en kinderen. In Vlaanderen wordt door de 65-plussers meer ook Frans gesproken, maar dit neemt bij de jongere generaties af. In Nederland en Vlaanderen spreken mannen vaker dan vrouwen (altijd) Nederlands, al kiezen ze in Friesland vaker Fries. Vrouwen gebruiken meer dan mannen ook Engels, Frans of Spaans, maar minder ook Duits.

In Friesland neemt het gebruik van altijd en ook Fries significant toe naarmate de leeftijd van de respondenten afneemt. Vooral de middelste generatie van 40- tot 64-jarigen heeft er meer dan de groep van 65-plussers voor gekozen haar kinderen (ook) in het Fries op te voeden. Ook bij de Nederlandstalige Brusselaars blijkt het de middelste generatie te zijn die ervoor heeft gekozen haar kinderen niet langer eentalig Nederlands, maar in zowel Nederlands als Frans op te voeden.

In sociale situaties buitenshuis wordt in Nederland meer Fries en iets meer Engels gemeld. In Nederland wordt in de supermarkt iets meer Engels en in Vlaanderen iets meer Frans gehoord. In Brussel zien we een afname in het gebruik van altijd Nederlands bij de huisarts. Er wordt vooral vaker zowel Nederlands als Frans gesproken en ook dit ligt in lijn met de resultaten uit de vierde Brusselse taalbarometer. Mogelijk hangt het gebruik van meer Frans bij de huisarts samen met dat van meer Frans binnen het eigen gezin, zoals Rudi Janssens ook voor het ziekenhuisbezoek vermoedt.

“Opvallend is dat het Engels zich in Nederland en Vlaanderen niet doorzet op sociale media.”

Tot slot valt bij het talengebruik op sociale media een significante afname van ook Engels vast te stellen, in zowel Nederland (van 27,0% naar 23,6%) als Vlaanderen (van 24,6% naar 22,7%). Deze afname blijkt aan Nederlandse zijde vooral op Facebook plaats te vinden, meer dan op Twitter. Een verklaring kan zijn dat in Nederland veel jongeren afhaken op Facebook, terwijl vooral zij bijdragen aan het gebruik van ook Engels. In Vlaanderen is de afname meer verspreid over alle sociale media.

In Friesland valt het gebruik van ook Engels op sociale media terug van 15,0% naar 7,1% en neemt vooral het gebruik van Fries naast Nederlands toe. In Brussel zien we geen afname in het gebruik van Engels naast Nederlands op sociale media: het neemt nog toe van 20,2% naar 24,7% en verdringt de vorige favoriete combinatie van Nederlands, Frans en Engels zelfs nipt van de eerste plaats.